فلاحت نیوز " شب یلدا در میان کُردها به عنوان "شه‌و چله" مرسوم است و آیین و رسوم خاصی در این شب از گذشته تا به امروز وجود داشته است.کُردها از گذشته بر این اعتقاد بوده‌اند که چله(چهله) بزرگ از اولین روز دی ماه شروع شده و تا 40 روز ادامه دارد. پس از گذشت 40 روز برادر کوچکتر یا چله کوچک از راه میرسد که تا 20 روز زنده است.کُردستانی‌ها بر این اعتقاد هستند که بعد از مرگ برادران یا چله‌های کوچک و بزرگ، خواهر آنها به نام خاتو زمهریر از راه رسیده و برای مرگ برادرانش شیون می‌کند.چنین تعبیر شده است که شیون "خاتو زمهریر" که روز اول از مرگ برادرانش بسیار دلتنگ است به صورت برف و باران شدید نمایان میشود و روز دوم که قدری آرامتر شد، از ابری بودن هوا کاسته میشود و بارانی آرام میبارد.
سومین روز از شیون خاتو زمهریر نه از ابری بودن هوا خبری هست و نه بارش برف و بارانی، بلکه تنها وعده نزدیک بودن بهار را نوید میدهد.
گویا امروزه که از بارش برف و باران نسبت به گذشته به شدت کاسته شده، از محبت و عشق ورزی خاتو زمهریر هم همچون دیگر مردمان زمینی کاسته شده و سرگرم شدن به مسائل دنیوی او را از سوگ برادرانش بازداشته است.